Landgoed Arcen
In 1976 verkoopt de Stiftung Antonie Deusser het landgoed Arcen aan Stichting Het Limburgs Landschap. Deze stichting begint met een grote restauratie van het kasteel en de daaromheen gelegen historische buitenplaats. Vanaf 1986 komen het kasteel en een gebied van 32 hectare middels een erfpacht contract onder beheer te staan van Kasteeltuinen Arcen B.V. In twee jaar tijd wordt volgens het ontwerp van landschapsarchitect Niek Roozen een uniek tuinencomplex gerealiseerd dat op 31 mei 1988 door Prins Bernard wordt geopend. Vanaf dat moment bezoeken duizenden bezoekers per jaar het park. Eind 2012 neemt stichting het Limburgs Landschap de regie weer in eigen handen en exploiteert zelf het park.
Historie
Tussen de Maas en de Duitse grens ligt, zuidelijk en oostelijk van Arcen, Landgoed Arcen (494 ha). Aan de westzijde van het landgoed ligt het binnen een dubbele gracht gelegen kasteel met aangrenzende tuinen en het natuurontwikkelingsgebied Barbara’s Weerd. Aan de oostzijde van de N271 (Venlo-Nijmegen) liggen uitgestrekte naald- en loofbossen, afgewisseld met enkele graslandpercelen en de wateren Gelders Vlies en Straelens Schuitwater.
Vanwege zijn gunstige ligging aan de Maas kent Arcen een lange bewoningsgeschiedenis. Er zijn in de regio zowel vondsten uit de Romeinse als de Merovingische tijd gedaan. De bewoningsgeschiedenis komt het duidelijkst tot uiting in de oude gebouwen en ruïnes op het landgoed. Het kasteel springt het meest in het oog. Een voorloper ervan bevond zich al voor 1300 bij Arcen. Toen vestigde Elisabeth van Straelen zich namelijk op Huys ’t Arssen. Vóór 1511 was dit huis al verwoest. Herbouw vond tussen 1511 en 1521 plaats, maar dit kasteel werd in 1646 verwoest. Vanaf 1653 vond herbouw van een derde kasteel plaats. Dat jaar kan goed worden afgeleid uit het wapen van Marcelis van Gelder en zijn vrouw Johanna Maria van Lützenrode, dat zich in het poortgebouw van het kasteel bevindt.
Het huidige kasteel werd in vele fasen gebouwd. Het grootste deel stamt uit de eerste helft van de 18e eeuw. In de omgeving bevinden zich nog twee oude gebouwen. De tiendschuur tegenover het poortgebouw werd in 1713 opgetrokken, terwijl de watermolen langs de beek uit 1677 stamt. Ook ligt er de Inaborg, een gerestaureerde theekoepel. Aan de zuidwestzijde van het landgoed Arcen bevindt zich een ruïne. Hier stond het klooster van Sint-Barbara, gesticht in 1452 door de paters Franciscanen uit Keulen. In 1586, tijdens de 80-jarige oorlog, werd het klooster na een bloedige veldslag verwoest. Bij het klooster hoorden een karpervijver, nu nog herkenbaar als poel aan de oostzijde van de weg en een kloosterhoeve.
De oorspronkelijke kloosterhoeve is in 1880 afgebrand en herbouwd op zijn huidige locatie tegenover het Lottums veer. Hier bevindt zich nu het kantoor van Het Limburgs Landschap. Aan de oostzijde van het landgoed is een ander historisch fenomeen zichtbaar. Hier zijn wallen en grachten te vinden van een schans, Fort Hazepoot, die moest dienen als verdedigingswerk van de Fossa Eugeniana. Dit kanaal werd vanaf het jaar 1625 gegraven op initiatief van de Spanjaarden, die hiermee de Rijnhandel van de noordelijke Nederlanden wilden afsnijden door de Duitse Rijn en de Nederlandse Maas met elkaar te verbinden. Zij hebben het project nooit kunnen voltooien, maar bij de schans zijn nog restanten van het kanaal zichtbaar. De Spanjaarden kregen bij de uitvoering hulp van ingenieur Gerhard Haesenvoet, ongetwijfeld de latere naamgever van het fort.
Begin 2006 zijn de vestingwerken van het fort en de Fossa voor een deel weer beter zichtbaar gemaakt door het plaatselijk verwijderen van enkele bomen en struweel. Tevens is er in 2011 weer open water teruggebracht in het Straelens Schuitwater, dat vroeger ook deel uitmaakte van de Fossa Eugeniana. De laatste particuliere eigenaar van landgoed Arcen was August Deusser, een bekende Duitse schilder. Hij overleed in 1942. In 1976 kocht de Stichting het Limburgs Landschap de eerste gronden van het landgoed van de Stiftung Antonie Deusser. Het kostte heel wat werk om de gebouwen in hun oude glorie te herstellen. Restauratie van kasteel, schuur en watermolen vonden alle in de jaren ’80 plaats. Tevens werden toen de nieuwe Kasteeltuinen aangelegd die openden in 1988.
