Natuur en Zo
In het L1-programma ‘Natuur en Zo’ geeft onze bloemist Chantal Rijnen nuttige tips en beantwoordt ze vragen over planten en bloemen in tuinen, terras of balkon. Deze tuintips verwerkt L1 in verschillende reportages.
De tv-reportages van Natuur en Zo zijn mede mogelijk gemaakt door stichting Het Limburgs Landschap en Stichting Robur.
Mediterrane planten in Nederland houden
Veel mensen houden van mediterrane planten, denk aan palmen, vijgen, olijven e.d. Maar welke soorten kunnen in de winter wel buiten blijven, bij welke moeten we opletten en welke kunnen helemaal geen vorst hebben?
Mediterrane soorten die tegenwoordig in de tuin te houden zijn: Fatsia, Trachycarpus en Chamaerops (palmen), Trachelosperum (Toscaanse jasmijn) Magnolia grandiflora (wintergroene magnolia die bloeit in juli/september en alleen bij heel zon), Ficus carica (vijg)kurk eik, cipressen. Dat deze planten overleven in ons klimaat is enerzijds aan klimaatverandering te weiden, maar ook aan veredelen.
Mediterrane soorten waarbij je moet opletten bij strenge vorst: olijven, bananen, boomvaren, passiflora en eucalyptus. Als ze in de tuin in de volle grond staan, dan dien je deze bij strengere vorst af te dekken met speciale folie. Let op dat bij zon de planten vocht verdampen, dit moet wegkunnen omdat anders de kans bestaat dat het gaat smetten. Staan ze in een pot? Dan kun je ze bij ook afdekken en wegzetten uit de koude (oosten) wind.
Mediterrane soorten die je binnen moet halen voor de vorst: citrussoorten, Agapanthus (Afrikaanse lelie), Oleander, Bougainville, Phoenix palmen en Strelitzia. Deze mogen echt geen vorst hebben en moeten dus tijdig naar een vorstvrije plek verplaatst worden en pas na de vorst periode kunnen deze naar buiten.
Bekijk video met tips
Bomen, ook geschikt voor kleine tuinen
Bomen kennen vele voordelen: ze zorgen voor zuurstof, verkoeling en trekken vogels, insecten en eekhoorns aan. Ze zijn een tuinsierraad en zorgen voor privacy.
Om voor jouw tuin de geschikte boom te vinden is het raadzaam om vooraf goed te bedenken op welke plek je een boom wilt plaatsen, welke functie hij mag hebben, hoeveel onderhoud wil je eraan hebben en of hij bladverliezend of wintergroen is.
Heb je een kleine tuin, dan zijn leivormen ideaal. Hiervan worden de takken geleid in de vorm van een dak voor veel schaduw, of als rechthoek voor veel privacy. Leibomen dien je goed bij te houden met snoeien en nieuwe takken de juiste richting op de leiden. Bekende soorten hierin zijn: Linde, Plataan en Glansmispel. Heb je een iets grotere tuin, dan zijn fruit- en notenbomen een echte aanwinst, met in het voorjaar prachtige bloemen en later vruchten of noten. Deze soorten kun je met snoeien (van januari tot maart) goed inbedwang houden in je tuin.
En dan een van mijn favorieten, de moerascipres (Taxodium). De grootste in het park zijn in de jaren 80 bij de aanleg van het park geplant. Bijzonder zijn de luchtwortels die ze maken, die er grillig en oerachtig uitzien. Omdat deze boom zo mooi en bijzonder is, zijn er een heleboel nieuwe aangeplant om straks een moerascipressenbosje te krijgen. Leuk weetje, dit is een echte oer-plant, voor de ijstijd groeide deze bomen gewoon in Nederland.
Onze mammoetboom op het Toernooiveld hebben we een grote ‘boomcirkel’ uitgezet. Omdat deze boom zo groot is en zijn wortels wel 35 meter uitlopen hebben we het hier heel groot aangepakt, de vlonder onder de takken door is ook aangelegd zodat we niet over de wortels heen hoeven te lopen. Een boomcirkel is de ruimte die je om je boom vrijlaat van tegels, looppaden, gras e.d.. Mocht je de cirkel toch wat strakker rondom de boom willen dan kun je kiezen voor boomschors, cacaodoppen of grind. Als je een boom plant hou dan minimaal 3 keer zoveel aan van de kluit voor de grote van de boomcirkel, des te meer je openlaat des te beter het is.
Bekijk video met tips
Kweken van groente en fruit in bakken
Eten uit eigen tuin of balkon: (h)eerlijk eten. Het is niet nodig om veel ruimte te hebben om groente en fruit te kweken. Er zijn tegenwoordig genoeg soorten zo veredeld dat de planten klein blijven en relatief veel ‘vruchten’ geven: denk aan tomaat, paprika, komkommer, aubergine en peper. Deze zijn in patiovarianten verkrijgbaar en ideaal voor in potten of bakken. Deze groentes zijn eenjarig en kunnen dus het beste elk jaar opnieuw aangeschaft of gezaaid woorden.
Maar ook fruit is in patiovarianten te verkrijgen, denk aan appel, kers, peer, pruim en vijg. Er zijn ook soorten die de hoogte in gaan en daardoor weinig oppervlakte nodig hebben, zoals druiven, bramen en kiwi. De klimmers zijn ideaal als ze tegen een raster, hekwerk of andere ondersteuning aan kunnen groeien. Bessenstuiken kunnen ook goed in potten. Deze fruitsoorten zijn allemaal winterhard en kunnen dus ook in de winter buiten blijven staan.
Bekijk video met tips
Zo legt u uw eigen kruidentuintje aan
Er zijn heel veel soorten kruiden die ieder jaar gewoon in uw eigen tuin kunnen terugkomen. Hierbij kunt u denken aan tijm, rozemarijn, oregano, munt, citroenmelisse, salie, bonenkruid, maggiplant, bieslook en vele andere. Het is leuk om verschillende soorten kruiden te combineren in de tuin: combineer bijvoorbeeld twee groene soorten met salie, salie heeft mooie grijze bladeren. Of mix verschillende soorten tijm, de soort met een wit/groen blad is goed te combineren met de soort met een geel/groen blad. Op deze manier is een kruidentuintje behalve functioneel, ook leuk om te zien. Experimenteer erop los en gebruik de kruiden om mee te koken of heerlijke thee van te zetten. Er zijn overigens ook kruidensoorten die minder winterhard zijn. Deze zet u het beste in een pot of bak, zoals kerrieplant, peterselie, basilicum en koriander.
Daslook
Een bijzonder plantje, en een favoriet van Chantal, is daslook. Dit is een voorjaarsplantje dat familie is van de ui. Daslook is heerlijk om pesto of kruidenboter mee te maken, als verrijking van verschillende gerechten of om een dip van te maken. Zo maak je een heerlijke dip: doe wat daslook in de blender met een beetje olijfolie en peper en zout. Daslook verwildert best snel, dus is het raadzaam om deze in een afgeschermde plek te zetten. Het plantje heeft qua verzorging weinig eisen, maar staat wel het liefst in de schaduw. Het is een voorjaarsplantje dat het voor gezien houdt richting de zomer en komt het volgende voorjaar pas weer tevoorschijn.
Vogels en insecten in de tuin
Om vogels in uw tuin te hebben, hoeft u niet aan de rand van een bos te wonen. Vogels houden van verstopplekken en plekken waar ze veilig zitten van hun vijanden. Deze verstopplekken zijn bomen, maar ook grotere struiken. Als de vogels zich erg prettig voelen kan het voorkomen dat een koppeltje vogels er zelfs een nest in maakt.
Heeft u echt gras in de tuin of borders met planten die niet afgedekt zijn met grind? Dat hebben de vogels er graag, daar zoeken ze namelijk hun voeding: wormen. Om uw tuin nog vogelvriendelijker te maken hangt u er het beste nog een vogelhuisje bij en wie weet komt er een koppeltje hun nest maken.
Naast vogels zijn insecten erg belangrijk in de tuin. Denk hierbij aan bijen, vlinders en lieveheersbeestjes. U trekt insecten aan in uw tuin door een goede mix van planten en in verschillende periodes bloeien. Een leuk weetje, lieveheersbeestjes en vogels eten heel graag luizen: de ideale natuurlijke bestrijding!
Bekijk video met tips
Een goede start: de juiste bodem
Planten hebben vaak speciale wensen als het om de bodem gaat. Een zuurdere grond en schaduwrijke omgeving voor bijvoorbeeld rododendrons, azalea’ en hortensia’s. Of een kalkrijke grond en veel zonlicht voor bijvoorbeeld rozen, vlinderstruiken, sering en clematis.
Let er bij de aanschaf van planten op dat u weet welke plaats ze in uw tuin willen en welke grond ze het liefste willen. Door hier goed op te letten en de planten d.m.v. de juiste grond en standplaats een goede start te geven zullen de planten beter groeien en bloeien en zijn ze minder vatbaar voor ziektes.
Bodembedekkers hebben ook veel voordelen voor de juiste bodem. Een laagje boomschors ziet er mooi uit, maar houdt ook vocht vast in de bodem omdat het zonlicht er niet direct bij kan. Een minder bekende bodembedekker is cacaodoppen. Deze hebben het bijkomend voordeel dat ze slakken weren, omdat ze wat scherper aanvoelen. Daarnaast zijn katten niet dol op de geur en lopen er dan ook niet snel overheen. Let wel op met honden: voor hen zijn de cacaodoppen niet goed als ze die eten.
Eenmaal juist geplant en volop in bloei, dan doet de plant aan topsport. Help uw planten met speciale voeding zodat de bloemen mooi bloeien, maar ook de bladeren voldoende voeding krijgen. Hierdoor blijft de gehele plant gezond en sterk.
Bekijk video met tips
Pluktuin en plukboeket
De beste tijd om te starten met de voorbereidingen voor een eigen pluktuin is rond april. Om een eigen pluktuin te creëren begin je met kleine potjes of speciale zaaibakjes op een zonnige plek in huis of in een kasje. Dit doe je om, zolang de nachten nog koud zijn, de zaadjes en zomerknollen voor te trekken. Op deze manier laat je de plantjes eerst goed groeien in de potjes.
Als de planten groter en steviger zijn, en als er geen kans meer is op nachtvorst, kun je ze meteen in je tuin of grote potten zetten. Na de ijsheiligen (medio mei) kun je er echter voor kiezen om de zaadjes en de knollen meteen in de tuin of potten buiten te zaaien/poten. Heb je meer ruimte in je tuin? Dan kan je ook meer zaaien en planten, maar als je een kleinere tuin of balkon hebt dan kan je het prima in potten doen.
Door deze werkwijze aan te houden kan je richting de zomer je eerste bloemen plukken. Let er bij het plukken op dat je er niet te veel in één keer eruit haalt. Doe dit gedoseerd, dan kan je vaker plukken en de hele zomer je eigen verse bloemen op tafel hebben.
Een eigen plukboeket maken
- Kies een vaas of meerdere kleine vaasjes, zorg dat deze goed schoon is. Vul de vaas/vaasjes ongeveer 2/3 met water.
- Zet eerst een groene basis in de vaas(jes), bijvoorbeeld klimop. Let er bij klimop op dat je geen jonge takjes pakt, deze gaan snel slap hangen. Vul de vaas zover met groen dat er nog genoeg ruimte overblijft om er bloemen tussen te zetten. Zorg ervoor dat er geen blaadjes in het water komen, dat komt de kwaliteit van het boeket niet ten goede.
- Als de groene basis staat kun je de vaas gaan vullen met de bloemen uit je pluktuin. Zet eerst van alle soorten één bloem in de vaas. Als dat klaar is kun je kijken waar nog plek en wat je nog aan bloemen hebt en de vaas verder aanvullen.
Gebruikte soorten in deze aflevering om te zaaien en poten: Scabiosa, Molucella, Ammi green mist, Papaver, Zinnia en Dahlia’s.
Gebruikte soorten in deze aflevering voor de plukboeketten: Scabiosa, Molucella, Ammi green mist, Papaver, Dahlia’s, Eremurus en klimop.
Kleur in je tuin
Bij een bloeiend voorjaar denken we meestal aan bolletjes, zoals tulpen en narcissen. Er zijn echter ook genoeg boom- en heestersoorten die al vroeg in het voorjaar voor kleur in je tuin zorgen. Kleur in je tuin kan zelfs al in januari/februari, denk daarbij aan de toverhazelaar of een sierkers.
Later in het voorjaar kun je door verschillende soorten te planten lang kleur in je tuin hebben. Denk aan de vele soorten fruitbomen zoals appel, peer en kers in verschillende soorten, maar ook magnolia’s, viburnum (sneeuwbes), seringen en kornoelje. Mocht je dit in je tuin of grote bloempot willen aanplanten, kies dan voor mooi laagblijvende bodembedekkers eromheen en laagblijvende vaste planten zodat de boom of heester mooi opvalt.
Door slim te combineren met bovenstaande soorten kun je dus zelfs al in de winter kleur in je tuin hebben tot midden in de lente. Een bijkomend voordeel van de meeste van deze soorten is dat bijen, hommels en vlinders, die zich op een vroege warme lente dag laten zien, er dankbaar gebruik van maken voor nectar en meteen voor bestuiving zorgen.
Bekijk video met tips
Klimplanten
Heeft u een saaie schutting, muur, regenpijp of een andere plek in waar je weinig ruimte naar voren hebt, maar wel de hoogte in kan? Breng dan leven en kleur in je tuin met klimplanten!
Soorten klimplanten
Er zijn heel veel soorten klimplanten, de bekendste is de klimop, snel gevolgd door clematissoorten, klimrozen, klimhortensia, kamperfoelie, wilde wingerd en blauwe regen. Deze soorten zijn ontzettend sterk en winterhard. De Toscaanse jasmijn en passieflora zijn ook mooie en sterke klimplanten, maar bij zeer strenge vorst moet je hier toch wat meer op letten en eventueel afdekken. Let er ook op dat sommige soorten ondersteuning nodig hebben, het kan zijn dat je ze moet verankeren aan de schutting, een klimrekje moet plaatsen of touwtjes moet spannen.
Mogelijkheden
De keuze is enorm! Je kunt kiezen voor één soort om eenheid te krijgen, maar al deze soorten zijn ook ideaal om te mixen. Op deze manier maak je van je schutting of dergelijke een ware bloemenpracht. Wil je een strakke aankleding? Dan is klimop ideaal, deze is er buiten de groene variant ook in bontkleurig blad te verkrijgen en in verschillende bladgroottes. Als je van strak houdt, maar alleen klimop toch wat te saai vindt, combineer deze dan met de Toscaanse jasmijn. Deze bloeit van mei t/m juni en de bloemetjes geven een heerlijke geur af. Klimplanten zijn ook zeer geschikt om een bloemenboog mee aan te kleden. Combineer er lekker op los met verschillende soorten en je hebt na verloop van tijd heel lang plezier van een mooi gevulde bloemenboog.
Snoeien
Klimplanten moeten soms gesnoeid worden. Let erop dat soorten die vroeg bloeien, voor 21 juni, pas na de bloei snoeit. Als het later bloeit kun je deze het beste direct na de winter snoeien. Langzaam groeiende soorten hoef je alleen maar bij te snoeien als ze te groot worden. Mocht een klimplant toch een klap hebben gehad van strenge vorst, dan kun je de takken in het voorjaar terugsnoeien tot op het gezonde hout.
Tijd om te genieten
Koop uw tickets
Laat u inspireren en ontspan in het mooiste bloemen- en plantenpark van Limburg. Bestel uw tickets nu extra voordelig online!