Uniek wapen in Kasteel Arcen

Na de restauratie van de brug en het hekwerk van Kasteelruïne Bleijenbeek in Afferden werd op de oever van de gracht door René Gerats van Het Limburgs Landschap een zwaar stuk ijzer gevonden vol roest en klodders klei. Het eerste idee was dat het een zuil was van het voormalige kapotgebombardeerde poorthek. Echter toen er na wat peuteren een holte leegliep en er opvallende uitsteeksels aan de bonk ijzer zaten, werd de hulp ingeroepen van de Rijksdienst voor Cultureel erfgoed.  De conclusie was dat het een uiterst zeldzame 16-de eeuwse zogenaamde haakbus was.

Haakbus
De haakbus is waarschijnlijk gebruikt bij de belegering van Bleijenbeek in 1579 tijdens de Tachtigjarige oorlog. Haakbussen waren handkanonnen die door de soldaat over een houten wand of muur werden gelegd. De gesmede haak, waar dit wapen de naam aan dankt, hing over de muur heen en voorkwam zo dat de soldaat de zware terugslag bij het afvuren moest opvangen. De wapens werden tot het eind van de 17-de eeuw gebruikt. Geleidelijk namen grotere kanonnen en betere musketten (geweren) de rol over. Het, door restaurator Kees van Wingerden uit Arcen, gerestaureerde wapen is nu te zien in de expositie over de Maasduinen in Kasteeltuinen Arcen.

Restauratie
Bij de restauratie van de haakbus werden verschillende details zichtbaar. Het wapen heeft een houten kolf gehad. Die is verloren gegaan, maar de bevestigingen zijn nog goed herkenbaar. De haakbus is 155 cm lang. Het zogenaamde zundergat (kruitpan), een bakje waar het ontstekingskruit in werd gedaan is er nog, het afdekklepje daarvan is helaas verdwenen. Heel mooi is het richtmiddel, bestaand uit een keep en de korrel (vizierpunt), beide nog aanwezig. Vooral de keep waar de schutter doorheen keek is opvallend omdat het een gesmede paardenkop is. De korrel aan het eind van de loop is er ook nog zodat de bezoeker van de expositie als een soldaat door de zoeker kan kijken.

Zeldzaam
Historische wapendeskundige en restaurator Kees van Wingerden uit Arcen bood aan tegen kostprijs het wapen te restaureren omdat het zo’n zeldzaamheid is zo’n uniek wapen onder handen te mogen nemen. Bij het reinigen van het wapen werd ook een keurteken zichtbaar, een gegraveerde slang. Veel van die haakbussen kwamen uit Nürnberg in Zuid-Duitsland en werden door heel Europa verhandeld. Archiefonderzoek naar het keurteken wijst naar de familie Danner die actief waren in de 16-de eeuw. Dat maakt het verhaal van het wapen zo bijzonder. Er zijn nog maar enkele haakbussen in museumcollecties bekend. Daarom is Het Limburgs Landschap zo blij met deze met recht unieke vondst uit Noord-Limburg.

Expositie De Maasduinen
De haakbus is te zien in de expositie ‘De Maasduinen’ in Kasteel Arcen. In deze expositie wordt de bezoeker meegenomen door het gebied van Gennep tot en met Venlo, waar zowel de Rijn als de Maas het landschap hebben gevormd. De expositie informeert over de vorming van de diepe ondergrond, de paraboolduinen uit de ijstijden, de maasmeanders en de maasterrassen. Naast de vorming van het landschap, leert de bezoeker meer over de stappen van de mens in dit gebied. Zoals het vorstengraf op de Hamert, de prehistorische bewoning en de strijd tussen de verschillende adellijke families en Europese grootmachten.